çocuklarda balgam tedavisi

Solunum yollarında salgıların (balgamın) temizlenmesi nasıl yapılır?

Göğüs Fizyoterapisi
Kistik fibrozisli hastalarda en önemli sorunlar solunum sistemi ile ilgili olanlardır. Bu sorunlar esas olarak balgamın solunum yollarını tıkaması mikropların çoğalması için uygun ortam oluşturması sonucu solunum sistemi enfeksiyonlarının oluşmasına bağlıdır. Fizyoterapi ile balgamın solunum yollarından temizlenmesi enfeksiyonları önleyerek akciğerlerdeki hasarın oluşmasını engeller ve geciktirir.

Fizyoterapi programı değişik tedavi şekillerinden oluşur:

Perküsyon (göğüse vurma):
Avuç uygun şekilde tutularak çocuğun göğsüne vurulması ile balgamın akciğerlerden sökülmesi sağlanır. Değişik pozisyonlarda vurularak kenarlarında bal olan bir kavanoza ters çevirilip vurulduğunda balın sökülmesi gibi balgamın akciğerlerden atılmasına çalışılır.

Pozisyon değişikliği:

Çocuğu değişik pozisyonlarda tutarak yerçekiminin etkisi ile balgamın akciğerlerden çıkarılmasıdır.

Vibrasyon (titreşim):
Perküsyon sonrası çocuk öksürtülerek balgam çıkartılırken çocuğun sırtına titreşim yapılarak balgamın çıkarılmasına yardımcı olunur.

Öksürme:
Her pozisyonda perküsyon yapıldıktan sonra çocuğun öksürmesi balgam çıkarmasına yardımcı olur. Derin soluk alınıp derin ve tam nefes verilmesi de balgam sökülmesinde oldukça etkili bir yöntemdir.

Egzersiz yapma:
Kistik fibrozisli hastalar diğer çocuklar gibi yüzme koşma bisiklete binme ağırlık kaldırma gibi sporları yapabilirler. Çocukların değişik pozisyonlarda egzersiz yapmaları zıplamaları bir yere asılarak sallanmaları amuda kalkmaları göğsün hareketliliği için oldukça önemlidir. Hastalar yaptıkları sürece daha aktif yaşarlar ve balgamları daha kolay sökülür. Ailelerin çocukları yapmaya teşvik etmeleri gerekir.

Günlük fizyoterapi programı
Kistik fibrozisli hastaların ailelerinin göğüs fizyoterapisini günlük olağan programlı işleri arasına koymaları gerekir. Tercihen ailede fizyoterapiyi birden fazla kişinin uygulaması gerekir. Günlük olarak değişik pozisyonlarda işlem yapılmalı balgamın fazla çıkarıldığı pozisyonlarda işleme daha uzun süre devam edilmelidir. Solunum yolu enfeksiyonları olduğunda fizyoterapi sayısı ve süresi artırılmalıdır.

Balgamı yumuşatmak için solunum yolu ile verilen ilaçların göğüs fizyoterapisinden önce verilmesi balgam çıkarılmasını kolaylaştırır. Yine işlemin beslenmeden tercihen bir saat sonra yapılması işlem sırasında olabilecek kusmaları azaltır. Çocuklar balgamlarını yutabildiklerinden fizyoterapi sırasında çocuğun öksürmesi ve balgamını yutması işlemin etkisiz olduğunu göstermez. Göğüs fizyoterapisi sırasında balgamda kan görülmesi durumunda işleme ara verilmeli ve izleyen merkeze bilgi verilmelidir.

Uzm. Dr. Ayşe Tana Aslan