Tiroid Bezi Hastalıkları

Tiroid Bezi Hastalıkları
GUATR

Tiroid bezinin büyümesine guatr denir. Her yaşta görülebilir. Bezin büyüme şekline göre diffüz, lobüler yada nodüler guatr’dan söz edilir. Tiroid fonksiyonlarına göre hipertiroidik, ötiroidik ve hipotiroidik guatr olabilir. Endemik guatr vakalarının çoğunluğu iyot eksikliğine bağlıdır. Lahana, turp, şalgam, karnabahar, soğan, sarımsak, süt, aşırı kalsiyum ve fosfat alımı ve vitamin-A yetmezliği guatr yapabilir. Klinik prezantasyon tiroid fonksiyonlarına bağlıdır ve kitle bası bulguları olarak ses kısıklığı, yutma güçlüğü ve solunum zorluğu görülebilir.

HİPERTİROİDİ (Zehirli Guatr)

Tiroid hormon düzeyinin kanda artması sonucu bazal metabolizma ve sempatik sistem uyarımına bağlı bulgulara yol açan hastalık halidir. Nedenleri;

Graves Basedov Hastalığı:

Hipertiroidinin en sık nedenidir. Otoimmün bir hastalıktır. Üç tipi vardır;

A) Toksik diffüz guatr
B) İnfiltratif oftalmopati
C) İnfiltratif dermopati; pretibial ödem
20-40 yaşları arasında kadınlarda sıktır. Tiroid dokusunda TSH reseptörüne karşı antikor vardır (LATS )(vücut tiroid bezine karşı bir tür alerji geliştirmiştir.). Ailesel özellik gösterir. Diğer otoimmün hastalıklarla birlikte görülebilir (pernisiyöz anemi, myastenia gravis gibi).

Plummer Hastalığı (Toksik nodüler guatr)

Genellikle 40-65 yaş arasında uzun süreli noduler guatrlı olanlarda görülür.

Tiroiditler; (Tiroid İltihapları)

Subakut granülomatöz ve subakut tiroiditte geçici tirotoksikoz olabilir.

Toksik tiroid karsinomu

TSH sekrete eden tümörler: (örneğin hipofiz adenomu)








Klinik Bulgular

Aşırı sinirlilik ve canlılık hali, fazla terleme, sıcağa tahammülsüzlük, çarpıntı, yorgunluk, zayıflama, nefes darlığı, halsizlik, sık acıkma, göz yakınmaları, bacaklarda şişlikler, ishal, ürkeklik, korkaklık gibi yakınmalar.

Semptomlar

Taşikardi, guatr, derinin nemli ve ince olması, tremor, tiroid üzerinde sufl duyulması, ekzoftalmi, atrial fibrilasyon, jinekomasti, nabız basıncının artması, hiperaktivite, gözde diplopi, konverjans yetmezliği ve kemozis olması

T4 normal düzeye indiğinde ameliyat yapılır. Diffüz hipertiroidi mevcutsa 2 yıl kadar tıbbi tedavi verilebilir. Daha sonra tedavi gerekiyorsa cerrahi tedavi yapılır. Tıbbi tedavide Lugol solusyonu, B-blokörler, yüksek kalorili diet, propil tiyourasil, metimazol, karbimazol gibi ilaçlar verilir. Radyoaktif iyot tedavisi ile fazla çalışan tiroid hücreleri tahrip edilebilir.

Tiroid Krizi

Hipertiroidik hastalarda doğum, travma, radyasyon, enfeksiyon, antitiroid ilaçların aniden kesilmesi gibi nedenlerle ayrıca subtotal tiroidektomiden hemen sonra görülebilir.





HİPOTİROİDİ (Tiroidin az çalışması)

Tiroid hormonlarının yetersizliği sonucu ortaya çıkan klinik tablodur. Klinik tablo hafif hipotiroididen, şiddetli miksödeme kadar değişebilir. Nedenleri;

Primer; Otoimmün (hashimato, idiopatik miksödem), iatrojenik (tiroidektomi, iyot-131 tedavisi), ilaca bağlı (antitiroid ilaçlar, iyot eksikliği ve fazlalığı, lityum, amiodoran), konjenital (disgenezi-agenezi, enzim defektleri)
Sekonder; Hipofiz ve hipotalamik fonksiyon bozukluğu (radyasyon, neoplazi,granülomatöz hastalıklar, hipofizektomi gibi).

Klinik

Çocuklarda kretinizm; erişkinde miksödem olarak adlandırılır. Konjenital hipotiroidide tiroid bezi aplazisi, hipoplazisi ve tiroid enzim sentez defektleri olabilir. Bu çocuklar doğumda normaldir. Daha sonra büyüme gelişme geriliği görülür. Bu hastalarda nazolabial oluklar görülmez, cilt kuru, sarı renklidir.
Jüvenil (genç yaş) hipotiroidide tiroid bezinde atrofi, fonksiyon bozukluğu veya hipofizer bozukluk sonucu ortaya çıkar. Seksüel gelişme geri kalır.
Erişkin hipotiroidisinde halsizlik, soğuk intoleransı, baş ağrısı, menoraji, deride kuruluk, uyku hali, iştahsızlık, kilo alımı, kas krampları, obstrüktif sleep apne, seste kalınlaşma, tat duyusunda azalma olabilir.

Fizik muayene

Cilt kuru, mat ve soğuktur. Periferik ödem vardır, dil büyüktür, konuşma yavaşlamıştır, unutkanlık, dikkat azalması, DTR’lerde azalma, bradikardi, hipotansiyon, kardiomegali, perikardial efüzyon, vitiligo, kalp yetmezliği, SNİK, karpal tünel sendromu görülebilir.

Laboratuvar

T3 ve T4 düşer, TSH yükselir. Sekonder hipotiroidide TSH düşüktür. Anemi vardır. CPK artar, hiponatremi, EKG’de voltaj düşüklüğü, bradikardi, hipoventilasyon bulguları, transamilazlarda ve serum kolestrolünde yükselme.

Tedavi

T3 ve T4 hormonları verilerek yerine koyma tedavisi yapılır.

Miksödem Koması

Tirotoksik krizden daha sık görülür. Genellikle uzun süreli hipotiroidisi olan yaşlı kişilerdir. Soğuğa maruz kalma, enfeksiyonlar ve SSS depresanlarının kullanımı olayı agrave edebilir. Hastalarda bradikardi, hipotansiyon, hipotermi, hipoglisemi, ventilasyon bozukluğu, karbondioksit narkozu, kardiovasküler kollaps görülür.Tedavisinde yüksek doz tiroid hormonu, steroidler, ventilasyon desteği, sıvı-elektrolit tedavisi yapılır.




TİROİDİTLER ( tiroid iltihapları)

1- Akut tiroidit: Tiroidde ani şişme, kızarıklık ve ağrı ile başlar. Özellikle retrofarengeal apselerin tiroide açılması ile oluşan akut süpüratif tiroidit çok ağrılıdır. Isı artışı, geçirilmiş ÜSYE vb. ile teşhis konur. Ultrasonografi yapılır, apse varsa aspire edilir, dren konur. Tüberkülozda da görülebilir ve soğuk apse yapar, ağrısızdır.
2- De Quervain tiroiditi: En sık orta yaşlı bayanlarda görülür. Etiyolojide viruslar suçlanmaktadır. Erken dönemde geçici hipertiroidi, daha sonra geçici hipotiroidi olur. Tedavide aspirin ve prednizolon kullanılır.
3- Sessiz tiroidit: Ağrısızdır. Gebelikten sonra görülebilir. Kliniği De Quervain gibidir. Etiyolojisinde daha çok otoimmünite suçlanmaktadır. Antimikrozomal antikorlar yüksek oranda bulunur. Tedavide B-blokörler, steroidler kullanılır. Tamamen iyileşebilir, persiste kalabilir, tekrarlayabilir.
4- Hashimato hastalığı: Genelde kadınlarda görülür. Otoimmün kaynaklı olduğuna dair bir çok yayın vardır. Lastik kıvamında tiroid büyümesi vardır. Genelde hipotiroidiktirler. Asimetrik nodüler büyüme de olabilir. Ağrı yoktur. Diğer otoimmün hastalıklarla beraber olabilir. Tedavide levotiroksin kullanılır, cerrahi tedaviye gerek yoktur.
5- Riedel struması: Kadınlarda sıktır. Hastalar 2 ay-5 yıl sürede gelişen, boyunda sert ağrısız kitle ile gelirler. Patolojik kesitler zorlukla yapılır. İrreversibl’dır. Disfaji, ses kısıklığı, nefes darlığı yapar. Anaplastik tiroid karsinomu ile karışır. Semptomları ortadan kaldırmak ve tanı için tiroidektomi yapılır. Hastalarda hipotiroidi vardır.


TİROİD BEZİ TÜMÖRLERİ

Asimetrik tiroid bezi büyümesi yapan hastalıklar şunlardır.
1- Adenomatöz karsinom
2. Adenom
3- Hiperfonksiyon gören adenom
4- Dejenere (kistik) nodül
5- Hashimato tiroiditi
6- Subakut tiroidit
7- Tiroid karsinomu

TİROİD NODÜLLERİ

1- Tiroid kistleri
2- Kolloidal nodüller: Multinodüler guatr’da görülür.
3- Adenomlar: Gerçek anlamda tiroid tümörleridir. Kapsüllüdürler. Papiller, folliküller ve Hurtle hücreli olabilirler. Papiller olanlar nadirdir. Folliküler olanların malign potansiyeli vardır. Folliküler karsinomdan ayrımı zordur.
4- Otonom fonksiyon gören tiroid nodülleri: TSH’den bağımsız çalışırlar. %20 oranında hipertiroidi bulguları vardır. Soliter tiroid nodüllerinin %5’i otonom fonksiyon gören nodüllerdir.

TİROİD KANSERLERİ

Tiroid’de asimetrik büyümeler kanser lehine alınmalıdır. Özellikle;
1- Radyasyon hikayesi varsa
2- Şişlik çok hızlı büyüyorsa
3- Sert, fikse kitle varsa
4- Çevre dokulara yapışmışşa
5- Ses kısıklığı varsa
6- Servikal lenf bezi palpe ediliyorsa
7- Serum tiroid hormonları ve kalsitonin seviyesi yüksekse kanserden şüphelenilmelidir.

Papiller Ca: Tüm tiroid kanserlerinin %40’ını yapar. Kadınlarda daha sıktır. Radyasyona maruz kalma hikayesi olabilir. Soğuk nodül olarak görülür. Lenf nodlarına metastaz yapar. Uzak metastaz nadirdir. Tedavisi tiroidektomi ve gerekirse radyoterapidir. Prognozu en iyi olan tiroid kanseridir.
Folliküler Ca: Papiller Ca ile birlikte folliküler Ca’ya iyi diferansiye tiroid Ca’ları denir. Tüm tiroid kanserlerinin %20’ini yapar. Kadınlarda daha fazla görülür. İnvaziv formunun metastazı sıktır. Başlangıç lezyonunun çapı prognozu etkilemez. Okkült formu metastaz yapmaz. Hormon sekrete ederek hipertiroidi bulguları yaparlar. Tedavisi tiroidektomi ve lenf bezi disseksiyonudur.
Medüller Ca: Tüm tiroid Ca’ların %6’ını yaparlar. Multiple endokrin neoplazinin bir komponenti olabilir.Kalsitonin salgılar. Kalsiyum rezorpsiyonuna bağlı kemik lezyonları yaparlar. Sporadik ya da familyal olabilir. Soğuk nodül olarak teşhis edilirler. Nodal tutulum yoksa primer odağın eksizyonu ile prognoz iyidir. Nodal tutulum prognozu kötü etkiler.
Anaplastik Ca: Tüm tiroid Ca’ların %15’ini yapar. İleri yaşlarda kadınlarda sıktır. Prognozu en kötü olan tiptir. Hızla yayılır. Ağrı, disfaji ve ses kısıklığına neden olur ve 2 yıl içinde ölümle sonuçlanır.
Tiroid Lenfoması: Hashimato tiroiditi olanlarda sıktır.
Metastatik Tiroid Kanserleri: En çok renal karsinoma ayrıca akciğer, göğüs, larenks ve malign melanom metastaz yapar.

TEDAVİ

Kistik nodül tedavisinde İİAB’sisi kullanılabilir. Malignite olan her nodülün tedavisi cerrahidir. Diğerlerinde medikal tedavi yapılabilir.

Adenomatöz guatr tedavisinde süpresyon tedavisi yapılır. T3 ve T4 6 ay süresince verilir. Multinodüler guatr’da cerrahi tedavi gerekebilir.

Tiroid karsinomlarında cerrahi tedavi küratif veya palyatif amaçlı yapılabilir. Karsinomlu tarafın total, diğer tarafın subtotal çıkarılması ideal cerrahi tedavidir. Medüller karsinomda subtotal tiroidektomi yapılır. Anaplastik karsinomlarda mümkün olduğunca palyasyon amacı ile her safhada total tiroidektomi yapılıp solunumun düzeltilmesi sağlanmalıdır. Cerrahi tedavide prensip tiroid dokusunu , tiroid kıkırdaktan uzaklaştırmaktır.

Fonksiyon gören karsinomlarda cerrahi tedavi sonrası metestazlar için radyoaktif iyot tedavisi ile survive alınır. Bu durum medüller ve anaplastik karsinom için geçerli değildir.

Tiroid Cerrahisinin Komplikasyonları


1- Erken komplikasyonlar

A) Solunum yolları komplikasyonları; %90 ölüm nedenidir. Operasyon sonrası trakeomalasi, ödem ve tıkanma gelişebilir. Acil trakeotomi endikasyonu vardır.

B) Kanama

C) N.rekürrens paralizisi

D) Paratiroid hormon eksikliği

2- Geç komplikasyonlar

A) Hipotiroidi


ALINTIDIR