Romatizma kas, kiriş, mafsal, kemik ve sinirlerde görülen, kuvvetsizlik ve ağrıya neden olan hastalıkların tümüne verilen addır. Birçok karışıklıklara neden olduğu için romatizma hastalığı yerine romatizmal hastalıklar demek daha doğrudur. Romatizma deyimi tıpta sayıları 50’ yi aşan bir dizi hastalığın ortak adıdır.
Bu hastalık veremden, diyabetten ya da kanserden on misli daha sık görülen, çok yaygın ve kronik bir hastalıktır. Günümüzde otoimmün hastalıklar arasında kabul edilmektedir.
Romatizmanın en çok görülen biçimi, romatoid artrittir. Öteki çeşitleri, mafsal hastalıkları, spondilitis, sinir iltihabı, bursitis, lif iltihabı, miyositis, lumbago, siyatik ve nikris gibi isimler alırlar. Bunlar, kırk yaşın yukarısındakileri etkileyen belli başlı hastalıklardır.
Ateşli romatizma ise 5-15 yaş arası çocuklarda görülür, en ziyade kalbi tutar ama aslında bir enfeksiyon hastalığıdır. Yapılacak laboratuar testlerinden antisroptolizin-O (ASO veya ASTO) reaksiyonu, çocuğun streptokok enfeksiyonu geçirip geçirmediği anlamaya yardımcı olmaktadır.
Diğer bir çeşit romatizma da ankilozan spondilit denen, omurga eklemlerini tutan bir hastalıktır. % 90 erkeklerde görülür. İltihaplı romatizmal hastalıklar arasında, romatoit artrit’ten sonra, en sık görülendir. Hastalık, kalça kemikleriyle sağrı kemikleri arasındaki eklemlerde başlar. Ağrılar giderek şiddetlenir. Bele, bacaklara, sırta yayılır. Ağrılar, günün erken ve geç saatlerinde şiddetlenir. Diğer zamanlarda ağrı azalsa da küçük bir sarsıntı, merdiven inip çıkma, otobüse inip binme, hastaya ağrılarını hatırlatır. Başlangıç döneminde,gözlerde kızarma, topukların arka bölümlerinde ağrı, peniste akıntı olabilir. En sık tutulma yaşı, 20-30 arası olmakla birlikte, çocuklar ve yaşlılar da hastalanabilirler.
Eklem dışı bir romatizma olarak da bilinen yumuşak doku romatizması; yumuşak dokulara yerleşir. Bu dokular; kaslar, kasların tendonları, tendon kılıfları, yağ ve bağdokuları gibi, yumuşak dokulardır. En tipik belirtisi, oluştuğu yerdeki ağrılardır. Kadınlarda daha sık rastlanır. Tek yanlı aşırı zorlamalar, soğuk esinti, omurgadaki duruş hataları, yumuşak doku romatizmasının başlıca nedenidir. Bademcik, sinüzit, safra kesesi, yumurtalık iltihapları, yumuşak dokulardaki ağrılara neden olur. Yumuşak doku romatizmasının en çok görülen nedenlerinden biri de; ruhsal gerginliktir. İnatçı omuz, baş, sırt, bel ve eklem ağrılarının arkasında, ruhsal sorunlar gizlidir.
Romatizmal hastalıkların sistemik olan diğer şekilleri kollajen doku hastalıkları ( sistemik lupus eritematosus, skleroderma, dermatomyositis, periarteritis, nodoza vb.) ayrılmakla beraber eklem ağrıları bakımından romatizmaya benzerler.
Eklem kireçlenmesi
Yaşlılığa bağlı olarak artıyor ve yaşam kalitesini bozuyor.
25-34 yaş arasında binde 1 olan eklem kireçlenmesi görülme oranı 65 yaş sonrasında yüzde 80’e çıkıyor. Eklem kireçlenmesinde yaşlılığın yanı sıra, travmalar, raşitizm, şişmanlık, eklemlerdeki kırık ve çıkıklar etkili faktörler olarak kabul ediliyor. Eklemlerdeki ağrı ve şişlikle ortaya çıkan eklem kireçlenmesi ilaçlar ve fizik tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabiliyor.
Kireçlenme ya da tıbbi adıyla osteartrit en sık görülen eklem hastalığı olarak kabul ediliyor. Doğal yaşlanma sürecinde eklem kıkırdağının etkilenmesiyle gelişen kireçlenme, ağrı ve eklemlerde hareket güçlüğüne neden oluşturuyor.40 yaşından sonra daha sık görülen kireçlenme, boyun, sırt, bel omurgası, diz, kalça ve parmak eklemlerini etkiliyor.
Acıbadem Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nde görev yapan Prof. Dr. Sabri Narman, yaşlanmaya bağlı olarak eklem kireçlenmesinin görülme sıklığının arttığını söylüyor.
25-34 yaş arasında binde 1 olan eklem kireçlenmesi görülme oranı 65 yaş sonrasında yüzde 80’e çıkıyor. Eklem kireçlenmesinin en önemli belirtisi olan ağrının hareketle arttığını, istirahatle azaldığını söyleyen Prof. Dr. Narman, özellikle sabahları kısa süren tutukluklar görülebileceğini belirtiyor.
İKİ AYRI TİPİ VAR
Romatizmal hastalıklardan biri olan eklem kireçlenmesi kendi içinde de iki ayrı başlık altında değerlendiriliyor: Primer eklem kireçlenmesi ve sekonder eklem kireçlenmesi.
Prof. Dr. Sabri Narman’ın verdiği bilgiye göre birinci tip eklem kireçlenmelerinin kesin nedeni belli değil. Ancak araştırmalar kadınlarda erkeklere oranla 2.6 kat daha sık gözlendiğini ortaya koyuyor. “Bütün bunlar göz önüne alındığında genetik, yaş, cinsiyet ve çevre faktörlerinin eklem kireçlenmesine zemin hazırladığı söylenebilir. Sekonder eklem kireçlenmesinde ise sebep genel olarak bellidir.
Bunlar; omurga eğriliği gibi anatomik bozukluklar, raşitizm gibi metabolik kemik hastalıklarıdır. Ayrıca bel fıtığı, travmalardan sonra eklemlerdeki kırık ve çıkıklar da eklem kireçlenmesine zemin oluşturabilir.
YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ
Sağlık alanındaki gelişmeler sürerken bir yandan da yaşam kalitesi gibi kavramlar ön plana çıkıyor. Eklem kireçlenmesi ise yaşam kalitesini etkileyen en önemli hastalıklardan biri olarak kabul ediliyor. Hastalığın neden olduğu ağrı, günlük aktivitelerin yerine getirilmesini zorlaştırıyor. Günlük aktivitelerin yapılmasının gittikçe zorlaşması ve yaşam şartlarını bu kısır döngü içerisinde sürdürülmesinin sakatlığa neden olabileceğini belirten Prof. Dr. Sabri Narman, “Tedavi edilmemiş veya zamanında önlemi alınmamış eklem kireçlenmesinin yaşam kalitesini negatif yönde etkileyeceği kaçınılmazdır diyor.
İLAÇLARIN ETKİSİ
Eklem kireçlenmesinde ilaç tedavisi varolan şikayetlerin giderilmesine yönelik olarak uygulanıyor. Hastalığın tamamen ortadan kalkması ne yazık ki, şu anki tedavi yöntemleriyle mümkün değil. Prof. Dr. Sabri Narman, ilaçların hastalık üzerindeki etkisiyle ilgili şunları söylüyor:
;İlaçlar hastalığın tamamen ortadan kalkmasını sağlayamaz. İlaçlar, eklemdeki ağrıların, şişliklerin, iltihabi reaksiyonların ve eklem tutukluklarının azaltılması veya giderilmesini sağlayarak günlük aktivitelerin optimal düzeye çıkartılmasına yardımcı etmenlerdir. Yeni geliştilen ilaçlar iki türlüdür: Birincisi midede ve bağırsaklarda minumum yan etkiye sahip ve şişliği gideren celekoksib ve refekoksib etken maddeli ilaçlardır.
Bu ilaçların tedavi açısından üstünlükleri mide-bağırsak sistemlerini üzerindeki yan etkilerinin az olmasından öteye gitmez. İkinci grup ise horoz ibiği ve dana kıkırdak özünden elde edilen ve eklem kıkırdağının yapısındaki maddelere benzer maddeleri içeren ilaçlardır. Bunlar doğrudan aralıklı olarak bozulan eklem içine verilerek fayda sağlanmaya çalışılmaktadır. Yapılan araştırmalar bu grup ilaçların tedavi değerlerinin ne olabileceği hakkında kesin bilgi vermemektedir. Tek faydalı tarafı daralmış eklem aralığına verilen bu maddelerin kısmen eklem aralığını genişletmesi ve ekleme binen yüklerin azaltılmasına yardımcı olmalarıdır.
FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON
Eklem kireçlenmesi tedavisinde ilaçlardan sonra en fazla yarar sağlanılan yöntemler ise fizik tedavi ve egzersiz. Fizik tedaviyi hem zararsız, hem de faydalı bir yöntem olarak tanımlayan Prof. Dr. Sabri Narman, şunları söylüyor:
Buradaki amaç lokal veya genel ısı ile eklem kanlanmasını artırmak, dokuların beslenmesini sağlamak, tutuklukları gidermek ve eklem hareketini kontrol eden kasların kuvvetlendirilmesine olanak sağlamaktır. Ayrıca vücuda zarar vermeden ağrı faktörünü azaltmaya veya ortadan kaldırmaya imkan verir. Tedavisinde egzersizin önemi büyüktür. İyi hareketin yapılabilmesi için kas kuvvetine, kabiliyete ve eklem stabilitesine ihtiyaç vardır.
Bu durum şahısların kas kuvvetlerinin ve eklem hareketlerinin değerleri saptanarak, potansiyellerine göre uygun ve yeterli egzersiz programı uygulamakla mümkün olabilmektedir.
ALINTIDIR
C.tesi Ocak 02, 2010 7:09 pm